Czy Apple jest największą spółką w historii?

Spółką o największej kapitalizacji w historii była Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, która powstała w 1602 roku. U szczytu swojego rozwoju jej wartość wynosiła 78 milionów ówczesnych holenderskich guldenów, co w przeliczeniu na dzisiejsze dolary dałoby wartość 7,9 bilionów USD.
 
Jaka to wartość? Obecne PKB Niemczech i Japonii razem wzięte. Albo zsumowana kapitalizacja 20 (!) największych obecnie spółek, w tym takich gigantów jak Apple, Alphabet, Microsoft, Amazon, Facebook, Bank of America, ExxonMobile, Chevron itd.

Bardzo prawdziwym jest oczywiście domniemanie, że zarówno Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, jak i inne spółki, których wartości w XVII wieku bujały w obłokach, istniały w zupełnie innych okolicznościach i na innych aktywach (lub ich wizjach) opierały się wyceny ich udziałów.
Pozostając przy przykładzie Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, spółka ta w 1602 roku otrzymała 21-letnią gwarancję monopolu na handel z Indiami. Oznaczało to nie tylko zaangażowanie w ryzykowne podróże w odległe strony, ale przede wszystkim możliwość nabywania i sprowadzania egzotycznych towarów, a także tworzenia zamorskich kolonii, bicia własnych monet, tworzenia oddziałów zbrojnych, czy wręcz wywoływania konfliktów zbrojnych. Wpływ więc na rzeczywistość był ogromny. Zresztą sama spółka także była ogromna. U szczytu rozwoju pracowało w niej 70 tys. ludzi.

Po trzech spółkach istniejących w XVII-XVIII wieku trzeba przenieść się w czasy zdecydowanie bardziej współczesne i spojrzeć w kierunku Arabii Saudyjskiej. W 2010 roku na Uniwersytecie w Texasie dokonano próby wyceny Saudi Aramco – przedsiębiorstwa państwowego zajmującego się wydobyciem ropy naftowej. Wartość oszacowano na 4,1 bln USD.
Także kolejne dwa miejsca przypadają branży naftowej, choć skala przedsiębiorstw jest nieporównywalnie mniejsza. Pierwsze z nich to PetroChina wg wyceny z roku 2007. Wartość po korekcie o inflację to 1,4 bln USD. VI miejsce w rankingu przypadłoby ponownie przedsiębiorstwu, którego historia sięga ponad wiek temu. Standard Oil, który w 1900 roku kontrolował 90% rynku ropy w USA, zanim pod wpływem antymonopolistycznej decyzji Sądu Najwyższego podzielił się na 34 niezależne przedsiębiorstwa, wart był wg dzisiejszej wartości dolara ok. 1 bln USD. Co ciekawe, wśród 20 największych spółek obecnie aż dwie (ExxonMobil, Chevron) to przedsiębiorstwa pochodzące z podziału dzieła Johna D. Rockefellera. Wartością jednak daleko jeszcze odbiegają od pierwowzoru.
Pod względem wartości zaraz po Standard Oil z 1900 roku lokuje się Microsoft z czasów szczytu „bańki internetowej”, tj wg wartości z 1999 roku. Dopiero kolejne miejsce przypada największemu obecnie gigantowi – Apple, które może pochwalić się kapitalizacją wynoszącą 890 mld USD i które w porównaniu z Holenderską Kompanią Wschodnoindyjską stanowi tylko jej niewielką część.